Εκτός από τον Ανρί ντε Σαιν Σιμόν που αναφέρεται στο προηγούμενο άρθρο, ένας άλλος που επηρέασε σημαντικά την
ιδεολογία του σοσιαλισμού ήταν ο Ζαν Ζακ Ρουσώ. Στον ίδιο αποδίδεται και η ιδεολογία του εθνικισμού. Βέβαια υπάρχουν
διάφορες μορφές εθνικισμού όπως φιλελεύθερος, συντηρητικός, επεκτατικός,
αντιαποικιοκρατικός κλπ. Το έθνος είναι μια συλλογικότητα. Ο Πιέρ Ζόζεφ Προυντόν θεωρείται ο πατέρας του αναρχισμού. Αυτοαποκαλούσε τον εαυτό του φεντεραλιστή και είχε εκφράσει αντισημιτικές θέσεις.
Όπως γράφτηκε και στο προηγούμενο άρθρο, ο Φρανσουά Μιτεράν στα νεανικά
του χρόνια ανήκε σε φασιστικές οργανώσεις. Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί πως
είναι δυνατή μια τόσο μεγάλη μεταστροφή από την άκρα δεξιά στην κεντροαριστερά.
Το πρόβλημα δημιουργείται από την λανθασμένη τοποθέτηση του φασισμού και του
εθνικοσοσιαλισμού στην άκρα δεξιά. Η σωστή τοποθέτηση είναι κάπου στο κέντρο.
Με αυτή τη θεώρηση η μεταστροφή του Μιτεράν δεν είναι τόσο μεγάλη αλλά μικρή.
Στην Ελλάδα έχουμε παρόμοιες περιπτώσεις. Ο θείος της Μελίνας Μερκούρη
ήταν αρχηγός του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος της Ελλάδας, του μόνου κόμματος
που λειτουργούσε νόμιμα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Είχε φροντίσει να βάλει τον
πατέρα του Σημίτη που ήταν στενός πολιτικός και προσωπικός του φίλος επικεφαλής
των Ελληνικών Τραπεζών.
Ο Μουσολίνι στα νιάτα του ήταν κομμουνιστής. Επηρεάστηκε σημαντικά από
τον Ζωρζ Σορέλ που ανήκε στο κύκλο Προυντόν του Ζώρζ Βαλουά. Δημιούργησε μια νέα πολιτική σύνθεση με διάφορα
στοιχεία αλλά με σημαντικές επιρροές από τον αναρχοσυνδικαλισμό και τον
κομμουνισμό. Ο ίδιος τοποθετούσε τον φασισμό στο κέντρο του πολιτικού
συστήματος. Ο εθνικοσοσιαλισμός είναι αυτό που λέει η λέξη εθνικισμός μαζί με
σοσιαλισμό. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε η σοσιαλδημοκρατία* και η ενδιάμεση
ιδεολογία μεταξύ κομμουνισμού, μοναρχίας και δημοκρατίας ήταν ο φασισμός η ο
παραπλήσιος εθνικοσοσιαλισμός.
Πρέπει να τοποθετηθούμε στο πλαίσιο του Μεσοπολέμου για να το
αντιληφθούμε καλύτερα. Πολλές χώρες εξακολουθούσαν να έχουν την μοναρχία ενώ σε
άλλες είχε επικρατήσει η δημοκρατία. Ταυτόχρονα έχουμε σημαντική και ραγδαία
άνοδο του κομμουνισμού. Δεν υπήρχε τότε σοσιαλδημοκρατία η Τρίτος Δρόμος. Η σοσιαλδημοκρατία* προέκυψε μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Από κάποιους η σοσιαλδημοκρατία* θεωρείται
μια θετική μετεξέλιξη του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού με αποβολή όλων
των αρνητικών στοιχείων. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί η μεταστροφή το Μιτεράν και άλλων
προς την σοσιαλδημοκρατία.
Η τοποθέτηση του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού στην άκρα δεξιά
μπορεί να γίνεται και εσκεμμένα. Σαφέστατα υπάρχουν ακραία στοιχεία και στις δύο
ιδεολογίες. Στη βάση τους όμως είναι λίγο πιο δεξιά σε σχέση με τον κομμουνισμό
και τον αναρχισμό. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις φρικαλεότητες των
φασιστικών και εθνικοσοσιαλιστικών καθεστώτων η παγκόσμια κοινή γνώμη διάκειται πολύ
αρνητικά και προς τις δύο συγγενικές ιδεολογίες. Έτσι ενδεχομένως να τοποθετείται
εσκεμμένα στη άκρα δεξιά από τους σοσιαλδημοκράτες για να δείξουν
τη μεγάλη απόσταση που τους χωρίζει. Στη πραγματικότητα η απόσταση είναι μικρή.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές αλλά και πολλές ομοιότητες.
* Ως σοσιαλδημοκρατία εννοώ την μεταπολεμική μορφή της που γνωρίσαμε στην διακυβέρνηση διάφορων ευρωπαϊκών χωρών. Το SPD ιδρύθηκε το 1869 και το 1875 μαζί με τη Γερμανική Εργατική Ομοσπονδία δημιούργησαν το Εργατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα που ήταν ιδεολογικά ένα Μαρξιστικό κόμμα αλλά με μετριοπαθή συμπεριφορά των μελών του. Η σοσιαλδημοκρατία διακυβέρνησε μεταπολεμικά και η μορφή της ήταν διαφορετική από την αρχική του SPD. Ανάλογη κατάσταση υπήρξε και σε άλλες χώρες.
Μ. Κ.
